Steve Jobs có một phương pháp đã được chứng minh là có thể đảo ngược quá trình lão hóa của bộ não. Phương pháp này cũng giúp nhà sáng lập Apple có thể giảm căng thẳng, tăng cường sự minh mẫn và khả năng sáng tạo. Đó chính là thiền định.
Ẩn dưới những bề nổi, Steve Jobs là một Phật tử, thực hành thiền định từ thuở thanh niên. Là người sở hữu tài sản rất lớn, nhưng ông luôn sống đơn giản, thiểu dục tri túc, ăn chay.
Các bước thiền chánh niệm giống như Steve Jobs đã từng áp dụng đã được Geoffrey James – cây bút quen thuộc của tạp chí Inc thực hành và miêu tả lại cụ thể như sau:
Bước 1: Ngồi bắt chéo chân ở một nơi yên tĩnh. Nên ngồi trên một chiếc gối thấp để làm giảm độ căng và nặng trên lưng. Hít thở thật sâu.
Bước 2: Nhắm mắt lại và lắng nghe sự độc thoại từ sâu bên trong tâm trí về các vấn đề thường trực trong đời sống: công việc, gia đình, các mối quan hệ… Theo quan niệm của đạo Phật, những suy nghĩ này của chúng ta “cư xử” như một con khỉ lí lắc, luôn chuyển động liên tục không ngừng. Đừng cố gắng dừng sự linh hoạt này lại, hoặc ít nhất là chưa. Thay vào đó hãy quan sát cách chúng “nhảy” từ nơi này qua nơi khác. Thực hành bước này khoảng 5 phút/ngày trong vòng một tuần.
Bước 3: Sau một tuần, bạn không nhất thiết phải cố gắng xoa dịu “con khỉ” ngang bướng trong đầu mình nữa, mà hãy chuyển sự chú ý sang… con bò – một cách gọi của những suy nghĩ mang tính trầm tĩnh và lặng lẽ hơn. Chúng luôn tồn tại bên trong nội tâm bạn. Chúng chỉ nhìn, nghe, và cảm nhận chứ không phân định, phán xét bất cứ điều gì.
Một khoảnh khắc Thiền của Steve Jobs – Ảnh chụp tại nhà, năm 1982.
Hầu hết mọi người chỉ nghe thấy “tâm trí con bò” của mình khi trải qua một khoảnh khắc tuyệt vời nào đó có thể khiến “tâm trí con khỉ” tạm thời ngừng lại. Tuy nhiên, dù khi bạn đang bị “tâm trí con khỉ” điều khiển thì “tâm trí con bò” vẫn tồn tại ở đó, giúp bạn suy nghĩ thấu đáo và sâu sắc hơn.
Bước 4: Một khi bạn đã cảm nhận được “tâm trí con bò” của mình, hãy yêu cầu nó xoa dịu “tâm trí con khỉ”. Sẽ hiệu quả hơn khi tưởng tượng rằng “tâm trí con khỉ” bị ru ngủ bởi sự di chuyển một cách chậm chạp của con bò trên đoạn đường dài. Nhưng cũng không có gì đáng thất vọng nếu “con khỉ” của bạn chợt tỉnh giấc, bởi vì dù ít dù nhiều, nó cũng sẽ bớt gây ra những “tiếng ồn” khó chịu.
Bước 5: Khi “tâm trí con khỉ” của bạn đã bình tĩnh lại, tiếp tục tập trung sự chú ý vào “tâm trí con bò”. Lúc này, mỗi hơi thở như trở nên dài hơn. Bạn sẽ cảm nhận được không khí trên da mình và cả sự lưu thông của máu trên cơ thể.
Khi bạn mở mắt ra, thế giới trước mặt sẽ trở nên hoàn toàn mới, hoặc thậm chí là trở nên xa lạ. Một khung cửa sổ bình thường cũng có thể đột nhiên sáng bừng lạ thường.
Bước 6: Có thể phải mất không ít thời gian để đạt được trạng thái như trên, nhưng đến lúc đó, bạn biết rằng mình đã đi đúng hướng. Và đặc biệt, trong lúc thực hành thiền, bạn dường như sẽ không biết rằng thời gian đang trôi qua. Cảm giác này đảm bảo vô cùng thú vị.
Mặc dù chúng ta không thể khẳng định rằng thiền đã giúp Steve Jobs có khả năng sáng tạo vượt bậc, nhưng ở một khía cạnh nào đó nó đã giúp ông loại bỏ những tác động xấu, có một cuộc sống tốt hơn và một bộ não minh mẫn hơn. Bên cạnh đó thiền định còn có một tác dụng khác, mà có thể chính Steve Jobs cũng không nhận ra điều đó, nhưng vừa mới được khoa học chứng minh. Đó là thiền định giúp đảo ngược quá trình lão hóa của bộ não, theo đúng nghĩa đen.
Vì Steve Jobs thường xuyên ngồi thiền, ngay cả trước khi ông qua đời ở tuổi 56 vì ung thư tuyến tụy, bộ não của ông vẫn rất khỏe mạnh, năng động và sáng tạo như thời trẻ.
Trong điều kiện bình thường, bộ não bị lão hóa khi chúng ta già đi. Theo nghiên cứu của Psychology Today: “Công nghệ quét não cho thấy sự lão hóa khiến cho não bị co lại. Các dây thần kinh bị co lại, thậm chí để lại những lỗ hổng lớn trong não. Mọi người có thể mất 40% hoặc nhiều hơn các tế bào thần kinh, mà có thể gây ra những căn bệnh như Parkinson”.
Bộ não bị lão hóa gây ra nhiều triệu chứng, như phản xạ chậm hơn, trí nhớ kém hơn, khó khăn hơn để học những điều mới, sức chịu đựng tinh thần hay sự kiềm chế bị suy giảm. Những triệu chứng này thường bắt đầu xuất hiện khi chúng ta qua 45 tuổi, hầu hết mọi người sẽ suy giảm 3-4% sự nhanh nhẹn tinh thần, và bắt đầu lao dốc từ đó.
Tuy nhiên mới đây, một nghiên cứu được thực hiện bởi Bệnh viện Đa khoa Massachusetts và Đại học Y Harvard cho thấy việc ngồi thiền 30 phút mỗi ngày, trong vòng 8 tuần có thể có những tác động sau:
Làm dày vỏ não sau, tăng cường sự tập trung và sự tự tin.
Làm dày hồi hải mã trái, tăng cường khả năng học hỏi, ghi nhớ và điều khiển cảm xúc.
Làm dày vùng tiếp giáp giữa thùy đỉnh và thùy thái dương, tăng khả năng tập hợp dữ liệu thu thập từ các giác quan, tạo ra nhận thức về cơ thể của mỗi người.
Làm co lại hạch hạnh nhân, giảm bớt các phản ứng cảm xúc (bao gồm sợ hãi, lo lắng và giận dữ).
Nghiên cứu này chỉ ra rằng thiền định có tác dụng chữa lành những tổn thương của bộ não do quá trình lão hóa gây ra, nó khiến bộ não trẻ hơn tới 25 tuổi so với tuổi thực của cơ thể. Vì Steve Jobs thường xuyên ngồi thiền, ngay cả trước khi ông qua đời ở tuổi 56 vì ung thư tuyến tụy, bộ não của ông vẫn rất khỏe mạnh, năng động và sáng tạo như thời trẻ.
